No ano 1956, a pintora compuxo La niña y la mariposa, un lenzo onírico que fora adquirido non sei se polo Concello, ou pola entón Caja de Ahorros y Monte de Piedad municipal de Vigo. Julia Minguillón casara co xornalista e poeta Francisco Leal Ínsua, ámbo-los dous da Mariña luguesa, de Viveiro a Ribadeo, pasando por Foz, de poetas, pintores e novelistas románticos. Cando a poeta chegou a esta cidade de tranvías cal vagalumes na noite, alugaran unha casa na rúa Ecuador, onde deberon vivir ata que Leal fora contratado para dirixir un xornal en Oviedo, onde estivo ata a súa xubilación. Non recordo se aínda vivía ou non con el, pero sei que a súa relación nunca fora alá moi boa, e como moito non chegaran separar, nin sequera xudicialmente, cal na longa noite de pedra permitía excepcionalmente o nacional-catolicismo que arestora groma da man do presidente español e o seu ministro Ruíz-Gallardón, ao abeiro das babecadas das administradoras e os administradores das distintas carteiras e/ou dependencias, entre os que cabe salientar a De Guindos, Montoro, Wert, e o de Interior, que fala fino e sen medo a ningún espanto, e máis agora que queren derivar as funcións propias da seguridade estatal e autonómicas cara as empresas privadas, con traballadores uniformados, de toletes e grillos, aos que engadirán disuasivas pistolas e capacidade de detención cando elas e eles consideren, sen máis límites que os propios das policías institucionais do status. O desvío, en ben da cidadanía, que dúbida cabe! chegará aos cárceres e outras altruístas casas democráticas sen ánimo de lucro como calquera outra empresa que suma, resta, multiplica e reparte beneficios e socializa daquela maneira- as perdas, como antano da vida e os credos fixeran os señoritos Borgia: Hoxe perdes ti e mañá gaño eu. E todo comeza e remata nunha declaración de piedosas intencións, ex aequo, para non lle substraer méritos a ninguén, entre nostálxicos trileiros e tafures de vellos lanchóns do XXI que axiña van construír nos estaleiros destas arruinadas rías galegas que cheiran que alcatrean.
Pero retornemos ao rego, cal é regresar ao pórtico desta travesía in-sabática, lembrando á pintora que debullou para nós La escuela de Doloriñas, tal cal ela quixo, substraída a nomenclatura galega na que viviu ata desaparecer, nunha diglosia mística que a ignorancia considera natural e harmónica, cando os días renxen para alá da palabra.
A idea desta singradura vén da lectura que nos mesmos anos do século pasado procurou o poeta Luís Pimentel, en Lugo, logo de visitar o obradoiro da pintora, nun traballo xornalístico que para a Obra Completa do autor de Sombra do aire na herba recolleu a nosa benquerida Araceli Herrero Figueroa. Era o autorretrato que a artista ía mandar a Madrid, para una Exposición Nacional, Ela fainos cavilar naquelas delicadas mulleres do poeta Francis James, escribía Pimentel.
A escola da Doloriñas, A nena e a bolboreta
Todo en distintas variacións dunha mesma obsesión, cando os grises da vida anuncian outro inverno, mentres a outoniza amosa as súas cores na tarde añil e impenitente de Vigo: un alustro no almanaque.
