Moitos dos bares e outras baiúcas levan en Compostela o nome da numeración do predio, como antano levaban a nomenclatura dalgún sobresaínte distinguido e recordado por algún feito acontecido alí. Dous deses nomes, a propósito de tascas, que tamén hai un vial con esta denominación: Tabernas, onde ten a sé a Academia Galega. Eran as primas horas da noite de retorno a ningures. Dous son os establecementos que arestora non sucumben á memoria: 42 e 17, no Vilar e na rúa de San Pedro, cabo de San Domingos de Bonaval, alí onde recibiron sepultura derradeira, entre outros, Rosalía de Castro e Castelao. A propósito ou non disto, Leandro Carré, da Cova céltica coruñesa, recolleu no seu libro Leyendas tradicionales de Galicia, a morte dun abade afecto á catedral ou calquera outra fábrica relixiosa das moitas que alí concorren: Na rúa da balconada mataron a un arcebispo por celos dunha madama. Nunca fun quen de saber onde foi exactamente o casal do crime; algúns aseguranme que no Franco; outros que no Vilar devandito, mesmo algún erudito do burgo explicoume que o morto non era príncipe da igrexa, aínda que si andivera un tempo a lle face-las beiras á dama en cuestión. O 42, tiña un comedorciño de breves dimensións, encintado dunha ledicia floral que facía agradábel calquera xantar, e mesmo sosegaba as calorías, por moi altas que foran, ben un respectábel cocido, ora un ghiso competente, como adoitaba dicir Manuel María antes e despois dos días grises, fríos e sacramentais de Lugo, xa na rúa da Cruz, no desaparecido Méndez Núñez, ou nos bares do Encantiño, das que Fole chegara a facer unha cántiga que asinara co heterónimo Don Fabulón, nome co que subscribiu moitas das súas crónicas na imprensa galega. A canción, redactada en castelán lugués levaba este título: Balada de los bebedores del Encantiño, moi axeitada para aqueles días acedos de silencio e neve, cando a longa noite de pedra, anchos camiños de ferro e vagóns de madeira arrastrados por una vella máquina de vapor: de primeira, segunda e terceira, sinalados con díxitos nos laterais dos convoios. Así fun moitas veces pola nación posíbel adiante, moito antes do célebre ferrobús: Lugo, Ourense, Monforte, A Coruña, Ferrol, Santiago, Vigo
E a que vén todo isto? E cal o porqué desta introdución ou preludio? Pois que agora alguén recordou que o Estado non aconfesional que tamén aquí representa a Xunta, despois da desgraza da alta velocidade na curva mortal de Angrois, polo que se suspenderon as festas do apóstolo que nunca estivo en Galicia, ai! os representantes do Pastor Maior aquí, queren celebrar o Xacobeo franciscano, cecais en homenaxe a Francisco, que escolleu este nome en honra e humilde evocación do santo.
Un ignora cando terán lugar e feitío os actos xa en estudo definitivo, pero que serán este mesmo ano en curso, para o que se recuperará a ruína do vello convento, ao tempo que as autoridades civís e eclesiásticas farán chegar a invitación ao Vaticano, para que o pontífice honre a mal chamada cidade do apóstolo coa súa presenza, e canda el toda a casa real española, sen fallar a gobernanza galega e demais persoeiros do status quo cos que enchen a boca ao falaren del os ex presidentes Felipe González e Aznar, como antano gozaba Fraga Iribarne, xa nas últimas e perversas encrucilladas da súa inútil memoria, recordando con emoción non contida ao Infame. Choverán cartos aeito, a calquera deus dar auga.
E canda todo e nada acontece, as casas usurarias prosiguen desafiuzando sen a máis mínima piedade que tanto invoca a democracia burguesa.
E o avismo sempiterno será valado co nome das vítimas e outros heroes que non figuran no caderno de bitácora. Non faltarán pregoeiros á mantenta. Pero a historia prosegue sempre implacábel.
De Bonaval veño, escribiu un día a nosa amiga Luz Pozo Garza, título dun poema que eu recollo para esta crónica de agosto e menor asueto. Cambiarás de muiñeiro, pero non de ladrón, exclamaba decote nas tardes de Lugo a velliña do tute cabrón da vida.
