Logo de ter superado o correspondente proceso formativo en Santiago e unha curta experiencia como avogado en Noia, e non sen ter sido nomeado antes xuíz de Xinzo de Limia, a finais do mes de abril de 1910 chega á Pobra de Trives o primoxénito de sete irmáns nacidos nas terras de Oca (A Estrada) no seo do matrimonio formado por Manuel Brey e Juana Guerra que respondía ó nome de Juan, para encargarse do xulgado desa vila, coa súa dona anunciando a próxima chegada dun novo ser ó mundo.
Catro meses e uns días tardaría a criatura en converterse nunha trivesa máis é ser presentada á pequena sociedade vilega como María Brey Mariño.
Estamos no 4 de setembro de 1910 e aquela nena comeza a espertar entre as estribacións de Manzaneda e os socalcos que descenden do Bibei ó Sil, e a educarse co resto de nenos e nenas da vila ó albor do nacemento da escola que mandara fundar o potentado Eumenio Ancoechea, ata que, con sete anos cumpridos, o xuíz toma novos destinos, que habían pasar dun xeito fuxidío tamén por Ourense e que rematarían en Bilbao, onde o pai acadaría a presidencia da Audiencia e unha aplicada María remataría o bacharelato que lle abría as portas á Universidade Central madrileña, a cuxa Audiencia acababa de ser trasladado seu pai, encarando así unha exitosa carreira xudicial que tería cumio no Tribunal Supremo coa recepción, en 1952, da cruz de San Raimundo de Peñafort, uns meses denantes da xubilación.
E mentres o pai lidiaba nos tribunais con casos tan mediáticos coma o incendio do Teatro Novedades da calle Toledo, o 23 de setembro de 1928, que se saldou coa morte de oitenta persoas e máis de duascentas feridas, María acababa Filosofía e Letras e comezaba a súa preparación para o acceso ó “Corpo de Archiveros, Bibliotecarios y Arqueólogos” da man do seu profesor e mentor, o prestixioso Claudio Sánchez Albornoz.
O primeiro destino como funcionaria tería lugar, en 1931, na biblioteca da Universidade de Santiago, se ben pronto retornaría a Madrid para traballar, da man de Manuel Azaña -co que establecería unha estreita amizade que lle había mediatizar os anos que estaban por chegar-, na biblioteca da Presidencia do Consello de Ministros.
Primeiro, loxicamente, había ser para ben, xa que, con el por unha banda e con Sánchez Albornoz pola outra, establécese por dereito propio na elite cultural da República. Participa no Instituto de Estudios Medievais, céntrase na investigación literaria e coñece a quen á postre sería o home da súa vida, o tamén bibliófilo e profesor estremeño, Antonio Rodríguez-Moñino, formando parte así -segundo Inmaculada de la Fuente- “de una generación de bibliotecarios que desempeñó su labor en un periodo excepcional”.
Pero entón chegou o estrondo militar e a súa proximidade funcionarial e ideolóxica con, entre outros, Azaña e Alcalá Zamora e polo tanto coa República, aconséllanlle trasladarse a Valencia, cousa que fai co seu pai, non sen antes encomendárense -baixo a coordinación de Antonio Rodríguez-Moñino- á tarefa de preservaren “os tesouros bibliográficos” do Estado. Xa na capital do Turia implícase, primeiro na Casa da Cultura que presidía Antonio Machado e logo na “Oficina de Adquisición de Libros y Cambio Internacional”, onde coincide e asenta unha relación fraternal e imperecedoira coa súa directora, a coñecida polo seu “Diccionario de uso del Español”, María Moliner.
