Cando Santos e Defuntos mandeille memorias así de inútiles coma imposibles aos mortos e non a todos, antes e despois, mentres a vida dea vida. Por esas datas andaba outra volta na lectura de Marcel Proust: Les Plaisirs et les Jours, cando aínda non caía leve a neve, e os irtos mortos xogaban ao tute cabrón da vida nas tabernas do oprobio, aquí e en Vilachá. Que viva a transcendencia! ouveaba o marulo globalizado e endomingado de festivo e outras festas de garda; e o colonizado batía as mans cun fervor místico, fóra de si. Viva a democracia! para logo entraren eles co voto na raia que outrora foi boca de pedir e nunca nada dar, grazas a Deus, salientan agora “os sabios” nas fileiras das boticas á orde da OMS . Desculpe a digresión quen lea, cecais fútil e innecesaria, e todo isto para falar do meu amigo Fermín Bouza Álvarez, que faleceu este novembro de ballón e menos sorpresas, sempre en galego internacionalista, entre un tempal e outro.
En Vilachá e na carretera dos camiños de ferro que un disfraza para dicir nada e todo, en Vilachá digo, nun dos “apartamentos” enriba dun “supermercado” pasou moitos veráns da súa vida Fermín Bouza Álvarez, exiliado dos días de Ares, Vilagarcía e a infamia de Madrid, por non dicir Compostela, cando nin sequera leve caía a neve. Alí falaba con el e coa súa compañeira María do Carme Pena, e un filliño que arestora ha ser mozo subideiro.
A memoria do pai maldito pesáballe en demasía, como non deixaban de apesaralo Nao senlleira e Cabalgadas no Salnés, incluídas certas “militancias” do poeta, arqueólogo e antropólogo. Nacer aquí ou alí, moitas das veces, non é máis que unha casualidade, unha circunstancia que nada ten que ver co que un día dixo Ortega y Gasset para se xustificar; engado que Fermín Bouza Brey viu a luz do día en Ponteareas. Os praceres e os días transcorreron entre Compostela e Vilagarcía, e aí estivo de alcalde Elpidio Villaverde, deputado, entre outros, polo Frente Popular con Castelao, en 1931. En Bos Aires, ou se queren Baires, ambo-los dous sufriron as desgrazas do exilio, do desterro, aínda que Elpidio e a súa familia viñeron morrer en Madrid, cando xa desacontecera o terror. Infelices canteiros de Mourente, anarquistas e comunistas, asasinados nos tapiais dos cimeterios que aínda a democracia burguesa silencia “para ben de todos”.
Fermín Bouza Álvarez, exiliado en Madrid, pero sempre en Galicia, pensen ou non en Castelao –e se queren lean Galiza- foi autor de varios libros e moitísimos artigos xornalísticos; Memorias do demo, recordo, foi maltratado pola crítica oficial e oficiosa. O señor maxistrado xamais foi desprezado, a non seren por outros coma el, que non deixaron de seren alíxeros goliardos cabo das rúas anoitecidas de Santiago do século pasado, negra sombra para Fermín Bouza Álvarez. Hai ben máis de dous anos atopeime pola rúas “enseñoritadas” de Vilagarcía co seu curmán Gonzalo, quen me preguntou por el: “Hai tempo que non o vexo, pero se queres douche o teléfono, así o móbil coma o fixo. Pódelo chamar…” Leve sexa o lume e o vento para meu amigo, aínda que a memoria do fracaso non deixe de resistir. Sit tibi terra levis, sen devoción. Tombe la neige, en francés a cabeceira dunha derrota, que en castelán tamén cantou Salvatore Adamo: “Cae la nieve”. Serve a sinonimia, máis alá da metáfora. Para despois ha ser, laicamente, leve cae a neve.
