Escribimos na aceleración do tempo que nunca nos sobrou e agora notamos que nos falta, ou que nos acora, segundo sexan os días na luz das horas. Onte pola mañá na Praza da Independencia cuxo nome a min non me di nada e que sei que agacha a vella toponimia arruinada polo progreso que nunca foi tal, saborentei un café na compaña dun gran artista de nós que expuxo a súa obra na luz pontevedresa, a carón do largo da Leña, nun dos casaríos onde Casto Sampedro Folgar fundara a Sociedad Arqueológica derivado logo no Museo de Pontevedra. Falábame el de Luz Pozo Garza, a quen este inverno, aniversario do nacemento de Laxeiro, fanlle entrega do premio que leva o nome do pintor de Donramiro. Hoxe, vostedes saben do recoñecemento polas páxinas deste e outros xornais de aquí e alí. Preguntábame Antón Pulido a propósito da relación de amizade sempre entrañábel coa poeta que abriu os ollos á vida na alba de Ribadeo, hai noventa e dous anos, e da que somos amigos hai máis de trinta primaveras e outros tantos outonos, escribo por usar palabras da súa propia obra poética, ora do seu compañeiro Eduardo Moreiras, e cavilo en Concerto de outono e Primaveira no Lor, cando teño diante As arpas de Iwerddon co que ela me agasallara aló polo ano 2006: “Un vento limpo e terso/que vén dalgún xardín onde o tempo/non conta”. Luz non puido estar en Vigo onte, e cecais no seu nome pasou por Alcabre o seu fillo Gonzalo, ou Olivia Rodríguez González. Hoxe sabereino, pois un tampouco puido estar alí por ben distintas causas que as acontecidas á miña carísima amiga, que fundara e dirixira a revista Nordés e máis tarde Clave Orión onde moitos de nós-outros publicamos poemas e breves relatorios a xeito de contos. Aínda ecoan na memoria os versos de Códice Calixtino e O paxaro na boca: “Cando todo axuda a malmorrer/nada se salva”, versos que ela escribiu nos días grises e amacelados de Ribadeo e Lugo, libros que ela me obsequiara cando habitaba a rúa Zamora, de Vigo, antes e despois da morte de Eduardo, a quen fomos levar para o derradeiro adeus á necrópole de Bembrive, creo que no mesmo día que que soterraran en Pereiró ao pintor Mario Granell. Ollo nas fotos aínda non amarelecidas polo tempo (Miguel Hernández) o cadaleito nos ombreiros de Fernández del Riego, Xavier Rodríguez Baixeras, Alonso Montero e este seu cronista.
Arestora, case vésperas do Entroido, que xa ergueron O Brais nas rúas de Maside, e aquí en Vigo moita xente quererá lembrar o “Merdeiro”, que xa dixemos que non era ningún disfrace, nin moito menos, senón a lembranza amarga do desposuído que arrandeaba polos aledanos da Ribeira do Berbés á procura da vida para entreter a morte, que ben se lle notaba no mirar aghuadisento que cecais retratou sen sabelo aquel Villar Chao cabo das tabernas do Muro, na Coruña, cando aínda o abril mozo andaba á espreita na procura inútil dos días nos almanaques furados con agullas enfiadas de branco e negro, candora de tristeiro alivio. Aínda non chegara a democracia burguesa para perpetuar o franquismo e pactar co capital para outra restauración borbónica.
Esta inverniza, o tempo regrésanos a todos. Na mesma praza ou largo que dixen ao comenzo desta columna, non se asombran do rebordamento dos ríos, nin do inmanente da choiva noutras xornadas de Vigo que arestoran retornan indiferentes a calquera memoria ou esquezo involuntario, nunca tanto como elas e eles cren. “Cando foi do incendio que houbo na Porta do Sol….”. Así rezaba a copla dun Entroido vigués, creo que dos anos 20, e nunca aquí Belle Époque.
