Opinión

Ó millor é que somos así

Aprendín o uso da ironía como recurso literario nas clases do señor Ogando, aquel inefable profesor. Recordo perfectamente un dos exemplos máxicos cos que nos ilustraba: O daquela muller que, queréndolle chamar puta a unha veciña, díxolle: “Voute chamar o que nunca pensaches que te chamarían, voute chamar… ¡muller honrada!”. Recordado sexa así pra non alongalo moito porque a ironía é, a maiores dun recurso literario, unha condición da intelixencia e onde non a haxa dificilmente vai existir aquela. Os galegos somos irónicos deica a desmesura e que cadaquén pense o que queira.
Tamén somos paranoicos, colectivamente paranoicos, dada a prolixidade coa que utilizamos o que os psiquiatras chaman pensamento proxectivo; ou chamaban, que istas cousas cambian dun día pra outro; xa saben, iste cabrito díxome isto, pra que eu entendera estoutro, así que voulle responder deste xeito pra que il entenda o que ten que entender…e así deica a extenuación. Tamén cada lector pode pensar o que lle pete. Faltaría máis. Entre a ironía e a paranoia, uns e outros, ben que nos entendemos. Son dos que pensa que o humor inglés non é existe e que o que sucede é que os ingleses son así e iso é o que nos fai gracia. Pois ó millor resulta que tamén nós vimos sendo así e que iso é o que nos divirte
Sen embargo a onde eu quería chegar era a falarlles do fillo dun meu amigo que estudou Historia e agora, afectado diso que se podería chamar mobilidade interior toca a gaita embaixo do arco que leva do Obradoiro á Azabachería, tamén a chirimía no interior da catedral compostelá e, ó temp, levado dunha mobilidade interior crónica, aínda que leve, toca tamén por aí adiante no medio dunha banda de música na que tamén figura unha rapaza que pra mín que debe ser de Muros. Cando eu era mariño sempre se dicía que a bordo todos éramos galegos menos o patrón que era de Muros. Volve ser concedida a libre interpretación do texto.
A rapaza, logo dos primeiros días de seren os dous compañeiros músicos, sen necesidade ningunha de interpretar ningunha tocata e fuga, espetóulle: “Xa te escoitei dicir loira e vermello, logho ti tes que ser ghalleghista, non sí?”. A rapaza ven sendo das Rías, galegofalante dende nena, e non sei por que penso que debería tocar o clarinete. Agora o pai do rapaz, o meu e bo amigo que lles dixen, acaba de me preguntar nun WhatsApp: “Que fixemos mal?”. Acabo de responderlle, eu que escribo como me peta, sen aterme a ningunha normativa férrea que “case en todo”.
En realidade penso que está moi ben que, cando a alguén lle dan a presidencia dunha Fundación, o primeiro que faga ó chegar a ela sexa publicar un libro da súa autoría escrito en loor da persoa que presta o seu nome, e a súa obra inmensa, á Fundación de marras. No mesmo sentido, entendo que unha asociación, eu que sei, por exemplo de escritores, ocupe non pouco do seu tempo na edición de textos literarios; ou que calquera Consello de carácter estatutario se converta, nalgún momento, nunha especie de editora nacional ó par doutras institucións que tamén fan o mesmo. Cómo non me vai gustar e como non vou gustar de exemplos como os expostos, máis sendo como son un escritor e sendo, como fun, en tempos do ministro Corcuera, aquil do couce na porta, partidario de que figurara un electricista nun consello de goberno. O problema que eu vía, e vexo, é que todos os compoñentes dun goberno sexan electricistas. Demasiada voltaxe, antollábaseme. E antollaríaseme de se dar o caso.
Quizais, libro tanto, estea a dar unha cultura eminentemente libresca e decididamente posta en mans dos lingüistas e sexa iso o que produza esa enorme diferenza de potencial que se pode observar no consumo de enerxía, cinética e da outra, que padecemos e derivou, no seu momento, nos dous millóns e medio de libros resultantes da que chamaríamos Era Fraga, a que nos deixou a Cidade da Cultura e os orzamentos eivados para tes ou catro décadas. Dous millóns e medio de libros, arrombados nos almacéns da Xunta, nun país que malamente anda polos tres millóns de habitantes, entre os que o índice lector na nosa fala faille caer a cara de vergonza a calquera galego que se prece. Por qué? Pois acaso por que debendo estar a lingua ó servizo da literatura sexa esta a que se puxo ó servizo daquela
Onde cabe a ironía neste caso? Dispomos dunha rea de escritores produtores dunha literatura equiparable a calquera outra. Cantos deles poden vivir do seu traballo? Hai anos escribín que, botando contas, botándoas mal, había unhas cinco mil persoas, entre as que traballaban nas consellerías, nos concellos, deputacións, fundacións, medios impresos, audiovisuais e radiofónicos, editoriais… etcétera, que vivían do seu traballo e preguntaba cantos escritores podían facelo. Ós poucos días, unha reportaxe feita  por un xornal galego, cifraba ese número en vintenove mil persoas. E non indicaba a cifra correspondente ós creadores dunha literatura que, como lle pasou á latina, apenas ten lectores. No que nos equivocamos? Acaso en que, como sucede con Castelao, que “Castelao é noso”, o idioma tamén pensamos que o é; e con el a cultura dos que afirmamos ser os únicos que amamos o galego e a Galicia sen ter en conta ó resto dos concidadáns. Ó millor é que somos así e iso é o que nos fai gracia e nelo nos regodeemos. Vai ti sabelo

Te puede interesar