Carlos Casares e máis eu discutimos moito, quizás porque fomos moi amigos; tanto, tan amigos que acabamos non séndoo. Méndez Ferrín, que sempre foi moi ocorrente e algo dicharachero, por non dicir outra cousa, escribía lindezas no Faro de Vigo, chamándonos Pili e Mili, e dicindo que aí andabamos os dous, collidiños da man, e que cada quen pensase o que quixese. O que lles dicía: todo brillantez, todo literaria exquisitez; se o escribise hoxe igual o capaban.
O caso é que o Casares e servidor discutiron bastante. Unha das discusións que mantiñamos con certa asiduidade era a referida á prosa. O Carlos, que se declaraba discípulo de Agustín Madarnás, que fora profesor seu no seminario fundado polo bispo Temiño, amaba a prosa de frase curta e léxico clariño. Eu, que sempre fun algo atravesado, disfrutaba da frase longa, chea de oracións condicionais, enrevesada e tecida cun léxico diferencialista e, así o entendía eu, menos castelanizado e máis puro, máis enxebre se me deixan que así o diga.
O que non sei, se me perdoan vostedes a digresión, e se Don Agustín foi o profesor de Literatura do Casares ou non. Outros, ex seminaristas coma el, metidos a poetas (ou cousa parecida), decláranse discípulos de Rafael Pato, de verbo moito máis épico, capelán que foi no Colexio Menor, irmán do meu tío político Daniel e, xa que logo, de “mirada clara y lejos y la frente levantada”. Volvendo ó tema, o Casares amaba a prosa límpida e diáfana que caracteriza a súa obra.
Cada vez que non enleabamos por eses camiños, sacáballe eu a relucir a Voltaire que afirmaba que os regueiros de montaña son clariños e límpidos porque son pouco fondos; mentres que os ríos caudais son escuros precisamente porque no seu devalar hai fondura. Como se ve eu era un pouco retórico e arrimaba o lume á miña sardiña.
Noutras ocasións argumentáballe eu que a emoción que esperta unha banda de música militar dura o que dura o tachín-tachín do seu compás trepidante. Logo do tachín-pum os rapaces, e algún señor maior que outro, deixan de marcar o paso, desaparecen entre o xentío e disólvense as emocións todas sentidas. ata ese xusto instante.
Non sucede o mesmo cunha longa frase calquera dun cuarteto de Mozart que vai e ven, e volve e se revolve, e que, cando a música se extingue, queda flotando no aire, suspendida nel ó par da nosa propia emoción, de xeito que mantén en vilo o noso ánimo e se prolonga no tempo, con independencia xa da propia música, porque atinxe a outras estruturas non sei se son da nosa mente ou da nosa alma. Se antes era retórico, non me han negar que neste caso e a maiores de demasiado lírico, tamén era algo cabrito. Todo isto venlles a conto de que, nunha viaxe de ida a Madrid, no Alvia, e noutra de volta, lin a última novela de Ramón Loureiro: a publicada por Hércules Ediciones e titulada "Al Rey de los Ángeles". De Loureiro tense dito que escribe parágrafos de páxinas enteiras e é certo. Con frases longas e demoradas ata ter que coller aire pra poder seguir léndoas. Nesta novela, o primeiro deles, abrangue cinco e media delas, todas cheas desas oracións que non lle gustaban ó Carlos e que me seguen gustando a min, razón esta pola que escribín todo o que ata eiquí se leva dito... e o que lle ronda.
Tamén se ten afirmado que Ramón Loureiro é un epígono de Álvaro Cunqueiro e, con esta, debe ser cando menos a segunda ocasión na que o nego rotundamente. O mundo cunqueirian non é nin remotamente o que habita Don Ramón de Escandoi rodeado dos seus amigos reais ós que il acerta a dotar de nova e eterna vida. Explicar isto élles tarefa que deixo en mans dos profesores do ramo, moito máis asisados ca min, moito máis doutos e algo máis sabios. En todo caso Cunqueiro dáballes nova vida ós mitos e as lendas, ós mortos e ós aparecidos, e o noso home fai outra cousa distinta, con outra prosa diferente e mesmo con estruturas que non se asemellan coas do mestre Cunqueiro. Item máis. Levo lido críticas e escoitado comentarios nos que se emparella o concepto de novela que pertence a Cunqueiro co que se gasta agora o meu amigo, que o é e que sexa por moitos anos, partindo do feito de que "Al Rey de los Ángeles" non é exactamente unha novela. Pois ben, desengánense Cunqueiro non escribía novelas: as contaba, que é cousa ben distinta. Maxistral e deliciosamente, pero as contaba e, ó final, resultaban ser novelas. Non as deconstruía, como facía Camilo Jose Cela e tamén fai Loureiro, anque de distinto xeito. Mentres que Cela ía partillando a realidade, descompoñéndoa coma o fai, por caso, en "Madera de boj", este noso autor fai outra cousa que hoxe non vou cualificar, non quero equivocarme, deixándoa tamén prós profesores que pra iso o son. Cela e Cunqueiro describían paisaxes exteriores, Loureiro o que nos descubre, acaso sen querelo, non o sei, e a súa paisaxe interior sen chegar a desvelala nunca por enteiro de aí que resulte suxerinte e única.
Os que ata eiquí chegaren lendo poderán ter comprobado que tanto a prosa, como todo canto constitúe a obra literaria do noso autor, da pra falar e falar, pra opinar e deostar, enxalzar e discutir, aplaudindo ou calando, asentindo ou renegando dela, confirmándose con tales e variados procederes que estamos diante dunha obra inusual, excepcional pra uns, disparatada pra outros, pero que non ha deixar indiferente a ninguén. Senón ó tempo.
