No ano 1986 dedicóuselle o Día das Letras Galegas a Aquilino Iglesia Alvariño; no 90 a Luís Pimentel, no 96 a Ferro Couselo; 1997 a Anxel Fole, e no 98 aos Trobadores da Ría de Vigo. Luz Pozo Garza publica en Espiral Maior un ensaio intitulado Ondas do mar de Vigo: erotismo e conciencia mítica nas cantigas de amigo (1996). Case a seguido (1998), en Galaxia, Tres poetas medievais da Ría de Vigo. Nos andares do 93 saíu en Lisboa Dicionário da Literatura Medieval Galega e Portuguesa, organizado e coordinado por Giulia Lanciani e Giuseppe Tavani, e procurámo-lo dicionário na libraría Bertrand, en Viana do Castelo, onde tantas tardiñas e anoitecidas aconteceron nas nosas vidas. Mil escudos, unhas oitocentas pesetas da época, máis imprensa e outros libros, como unha edición en portugués da Sonata de Outono, os sonetos de amor de Camões, Os Lusíadas.
etc. Máis adiante, e non moito, procurei o Cancioneiro de Ajuda e otros libros que arestora non debemos derivar aquí. Non ho! Só imos falar –dise así?- do “retorno” secuencial-temporal do pergamño (ou pergameo) coñecido por Vindel, a Vigo, o único que polo de hoxe contén o principio e afin da musicación, a non seren, coidamos, as Cantigas de Santa María que mandou compór El-Rei Afonso X “O Sabio”. Poderíase dicir, nestes e outros casos que son cantigas ou cancións de amor profano? Non, porque é vacuo, banal, e incluso tristeiramente ignorante. Son varias as distintas as culturas, os sentimentos do “pecado”, “palabra” e “xénese”. Desculpe a digresión quen lea estes apontamentos.da palabra, na física lingüística, da ósmose, que xa sei que non é para os xornais –supoño- e excelentísimos señores e ínclitas damas de calquera curral da vida que inevitablemente conduce á morte, que cabo de todo proceden da mesma felicidade onde groma o efémero da ledicia.
Alegrémos pois, que cabo de oito séculos o chamado Pergamiño de Vindel veña a Vigo, logo de tantos anos de “exilio” polo desleixo da subcultura de tanto apedeuta, e oscurantista acelado nas fábricas da “relixiosidade” adscritas á mística do oprobio máis alá da gloria inútil de Bernini, para dicirmos algo.
Martín Codax, Meendinho e Johan de Cangas, foron os tres trobeiros que evocan cunha “nostalxia” infinita ás ondas do mar de Vigo, tal vez dos prístinos días subxacentes da per loca maritima, o itinerario de Antonino. Aí aparece o Vicus Spacorum, cal mansión, sen circos, nin festas.
Como era o Vigo do século XIII onde evocaba as ondas do mar o trobeiro Martin Codax?
Dúas parroquias: Santa María e Santiago. Polo longo areal, sen dúbida, que foi e xa non vai vai de Guixar aos areais das carballeiras e os soutos irredentos de Bouzas.
Fernan d’ Esquio, moito máis profano, pero na mesma fonte ferida, trobaba pola lagoa cecais de Valdoviño
E para remate, desta prima crónica, quero citar aquí este poema enteiro dunha das singraduras poéticas de Luz Pozo Garza: “En Vigo, no segredo navegar da badía/as ondas non me furten o amor en Vigo/navegar mar maior no segredo e tería/que chorar na friaxe da ausencia polo amigo./"En Vigo, no sagrado navegar da badía/ as ondas non me furten o amor en Vigo/navegar mar maior no segredo e tería/ que chorar na friaxe da ausencia polo amigo./ En Vigo no sagrado/dunha vela de liño asiñalar a ría/bicar os castiñeiros meu amor/desde a Guia/i os remos se apousasen coma no río Miño/velas de blanco liño/que meu amor dormía./ Todas as aves ledas na mañá/ben cedo que eu me erguía/ e polas longas noites a rula dos meus seos/ lle daba ó meu barqueiro i a mar fería/sin velas e sin remos co brial namorado/ saia tan ben cintada a beber na Fontefría co/ amigo no sagrado segredo de Vigo”.
Rematemos, por hoxe, co VII, sen partitura:
Ai ondas que eu vin veer,
se me saberedes dizer
porque tarda o meu amigo sen min?
Ai ondas que eu vin mirar
se me saberedes contar
porque tarda o meu amigo sen min?
O próximo martes, 10 deste outono e non sei a que hora, veremos en Alcabre, a carón do “Muíño do Vento”, entigo matadoiro municipal de Vigo, vello castro non ignorado, o Pergamiño de Vindel Prosegurimos, se me permiten. O espazo en calquera xornal, enténdase ben, sempre é limitado. Outono e Camelias Street, a Xohana Torres, in memoriam. Brúan os pailebotes de agora entre a néboa da noite, e xa non vexo “morrer o sol en Rande”. “Tempo de ría”. n
