Opinión

A resistencia do idioma

Memoria de Noa” é o título dunha novela que iste escribidor de vostedes redactou alá a comezos da década dos oitenta do pasado século. Tivo certo éxito, a tal e así titulada novela. Non é por presumir, que o é, pero hoxe algunhas mozas chámanse Noa porque os seus pais a leron. Levou algún premio. Se recordo ben eiquí déronlle o “Chitón” e, en Madrid, o tamén extinto “Diario 16”, deulle, por elección dos lectores, o “Icaro” como a novela revelación do ano ó tempo que Miquel Barceló recibía o de Pintura e Imanol Uribe o de Cine, entre outros. A novela está hoxe en ruso, inglés e chinés e non recordo ben se tamén en italiano...e fin, que saíu ben. Vaia..
A novela está narrada en primeira persoa feminina e nela, unha profesora de lingua, recuperase a si mesma a través da lingua dos seus maiores. Faino de tal e inxenuo xeito que, por rigorosa orde alfabética, se van introducindo no texto palabras que eu recordaba da miña nenez e palabras que eu atopaba no dicionario de don Eladio Rodríguez, o milloriño que coñezo a estes efectos, que me soaban especialmente fermosas. Do “a” ó “z” estas palabras van no texto, xa digo, inxenuamente e a efectos que poucos percebiron e non serviron de nada..
Van alá máis de trinta anos e novela sigue resistindo unha segunda e mesmo unha terceira lectura malia o tempo transcorrido; en castelán, claro, porque en galego hai tempo que desapareceu das librerías. ¿E o idioma? ¿Resiste o idioma a mesma esculca que se lle facía hai trinta e tantos anos? Cada quén que mire prós seus adentros e se responda a si mesmo facéndoo en conciencia.
Logo de facelo, logo de se ter dado esa resposta posiblemente algo incómoda, o lector atento e amigo deberá ollar ó seu redor e, de igual modo, responderse si a postura colectiva verbo da nosa fala é a mesma hoxe que a existente hai eses mesmos trinta anos. A xeral e colectiva e particular das autoridades e outras especies asimiladas.
Aboioume a pregunta na tona da conciencia, mesmo tamén da consciencia, logo de ler o que xa lles comentei xoves pasado: que o alcalde de Londres promoveu unha campaña, a de “London is open”, na que un paisano noso, entre moitos outros paisanos de outros moitos países do mundo enteiro que fan o mesmo nas súas, nos recorda a condición de Londres falándonos na nosa lingua.
Seremos quen de nos imaxinar esa mesma campaña a iniciativa das actuais alcaldesas de Madrid ou Barcelona, por non facelo nesa especie de desiderátum que consistiría en facelo a instancias da señora Botella de Aznar ou mesmo do ex alcalde Trías? É de temer que non, mesmo non me imaxino eu moito ó meu amigo Carlos Negreira facendo mesmo n’A Coruña. Isto que se di non me sorprende e mesmo case que nin me afecta. O que si me sorprende e doe e a indiferenza de gran parte da nosa cidadanía ante ista imos chamarlle evidencia.
Nunca xamais dispuñeu Galicia, mellor dito, o pobo de Galicia, de tantos instrumentos como os que agora dispón pra salvagardar da desaparición este noso tesouro que é a nosa lingua. Temos instrumentos lexislativos, administrativos, docentes, mediáticos e de toda índole e, sen embargo, a realidade é a que é e éo, ó parecer, sen maior remedio. Agora ten que vir o alcalde de Londres, o señor Sadiq Khan a axitarnos a conciencia e nos facer ver que as autoridades propias de nós nin se inmutan ante a existencia do galego. E o rsto tampouco non nos axitamos moito. Qué é o que nos pasa?
Nesa novela da que se falou ó comezo figura unha cita de James Joyce que, coido eu, resume moi ben a realidade irlandesa. Dise nela que Irlanda é coma unha porca vella que canibaliza ós seus propios bacoriños. Recordándoa houbo quen me dixo que Galicia era un can sempre atado. Agora penso se, en troques dun can, Galicia non será unha cadela –e un can tamén, qué coño- sempre atado polas súas propias frustracións ó que, de cando en vez, se lle alonga a cadea –xa se sabe, besta brava, adival frouxo- pra logo volver atalo en corto.
Quizais nos primeiros anos da nosa democracia, tan pervertida hoxe, Galicia dispuxera dunha cadea algo máis longa e tamén algo máis frouxa, non moito máis do que secularmente viñera sendo habitual; unha cadea que ante a insolencia duns poucos e a indiferenza duns moitos vai sendo recollida de vagar sin que a penas nos decatemos delo. Pero no vai soa a nosa lingua, senón acompañada.
No cortexo fúnebre, un a xeito de Santa Compaña, van a Danza e a Pintura, a Escultura e a Música.. Tamén a Literatura. O mesmo que lle sucedeu ó Latín, que nos seus anos de esmorecemento contaba cunha excelente literatura que xa ninguén lía, nós contamos con excelentes escritores, pero tamén pintores, escultores ou músicos que non pintan a penas nada na nosa sociedade porque eses referentes esenciais que toda sociedade precisa foron e van sendo substituídos por outros que escurecen os propios no medio do gran contento xeral e a oculta satisfacción de quen deberan potencialos e non o fan a consecuencia daqueles soldos que certo conselleiro de cultura, moi amigo ó parecer da famosa cantante de ópera galega Dona Carmiña Burana, cifrou en duascentas mil pesetas mensuais. Tradúzano a euros e fixen a canto nos sae cada recortado elo da cadea.
Mentres, quen se acorda xa de toda España cantando en galego as cancións de Andrés Dobarro? 

Te puede interesar