Opinión

Galego de alaricán

Afonso Vázquez-Monxardín anda a escribir una impagable serie de artigos acollidos á denominación que suscita a conveniencia, ímoslle chamar así, de falar “galego enxebre”, galego de nós, prístino e efluinte coma un regueiro de montaña daqueles dos que dicía Voltaire que eran moi clariños porque eran pouco fondos, o que non é o caso dos artigos do Afonso, nin moito menos, pois agachan fondos cheos de peixes prateados cal que palabras a recuperar con nasas cheas de intelixencia e amor á lingua.
Dise isto porque non deixa de ser curioso o ben que se entende o termino abertzale e o pouco que se usa o noso enxebre. Pero así son as cousas e as mimeses, así a realidade de un idioma que hai que recuperar buscándoo de novo na boca dos vellos xa por sempre incontaminadas. Falar enxebre e ben... que gozada! Afonso escribe enxebre e ben, lelo trae adxunto ise gozo do que andamos a falar. 
Hai uns días propuña, por poñer un caso, que o término petar fose usado dun xeito más acaído coa realidade. Debeu ser no seu “falar enxebre” número catorce, ou así, no que comentou tales extremos. Tiña razón no que dicía e sinalar como correcta a utilización de petar pra dicir que non nos peta facer algo non admite discusión...ou pra indicar que un coche petou, foi bater contra outro; ou que un neno foille petar, foi golpearlle na porta ó veciño. Pero negaba o uso actual de petar como indicativo de que algo está cheo a rebentar. A discoteca estaba petada de xente, por exemplo.
Nas Rías Baixas petar utilizouse sempre para indicar, por exemplo, que unha nécora... ou unha centola -crustáceo que, a certas idades provectas como esta na que eu me aventuro, son moito más doadas de diseccionar- están cheíñas que da xenio tan só con velas. De aí non é nada difícil deducir que non me peta puidera querer indicar que algo non me enche, non me satisfai en absoluto... e debera ser aceptado o seu uso. Estar petado é estar cheo
Eu aprendín o galego da boca do meu pai, un DADTAV, ou sexa un De Allariz De Toda A Vida, quede constancia expresa, pero, malia ter nacido no 29 da rúa de San Lázaro, fun mechando o meu galego alaricán coas palabras que escoitaba na ría de Pontevedra. 
Fun consciente delo dende que, sendo un rapaz e estando no peirao de Marín, millor dito, alá contra Estríbela e os Praceres, cando o mar non estaba como agora está, ou sexa, ocupado por tinglados e galpóns, por asteleiros e lonxas, senón que chegaba ós pes mesmos das casas e llos bicaba, andando por alí, dicíalles escoitei coma un mariñeiro lle dicía a outro: “Oes, ti; bótalle un polbo na cona á miña muller!” cunha naturalidade que me estremeceu. Coido que escuso traducir polbo polo deturpado pulpo actual e cona por dorna, xa saben a embarcación tradicional de fasquía certamente recordadora non só dos vikingos senón deso no que máis dun lector andará a cismar neste momento.
O galego das rías e o noso do interior, as variedades dialectais que encerra, son fecundadoras dunha realidade global que non debemos esquencer aínda risco de ridiculizacións que o que indican é a ignorancia do ridiculizador moito más ca do ridiculizado. Falemos, dunha vez, millor dito, regresemos de contado ó galego enxebre que reclama o meu recontraparente e fagámolo escolmando as palabras máis puras, máis incontaminadas que atopemos. 
Un idioma coma o noso que foi quen de se reproducir en falas gremiais coma o arxina dos canteiros ou o barallete dos afiadores cuns glosarios de miles e miles de términos merece millor sorte ca de se mimetizar en abertzalismos ou regresións castelanizantes ou mesmo lusificadoras. Quérese dicir que atendamos ó que escribe Monxardín e ogallá chegue a se referir a un cento de comentarios compendiables nun libro deses que se din de cabeceira.
 

Te puede interesar